Als ik reis, reis ik niet om zoveel mogelijk bezienswaardigheden te zien. Ik reis, omdat ik nieuwsgierig ben naar hoe andere mensen leven. Ieder land, regio en zelfs stad of dorp heeft haar eigen geschiedenis, haar eigen tradities en cultuur. De manier waarop huizen zijn gebouwd en ingericht, wat men eet en drinkt, hoe men tot elkaar spreekt en hoe ze mij als buitenstaander benaderen, overal is het anders.
Wij verbleven in totaal 7 weken in Venetië en probeerden tijdens ons verblijf meer te leren over het lokale leven in deze stad. Dankzij COVID-19 waren er nauwelijks toeristen, waardoor we gemakkelijker de Venetianen in hun eigen omgeving konden observeren.
We huurden via AirBnB een klein appartement in de wijk Saint Stae, tussen het treinstation en de Rialto brug in. Ons appartement bevond zich op de eerste etage. Boven ons woonde de gastvrouw met haar familie en beneden op de begane grond was nog een andere AirBnB, genaamd red carpet apartment.
Wat we hebben geleerd in die 7 weken over het gewone leven in Venetië, deel ik in deze blog.
Inhoud
Drinkwater
Venetië ligt in een lagune en is rechtstreeks verbonden met de Adriatische Zee. Al het water rondom Venetië is dus zout water. Waar komt het water uit de kraan dan vandaan?
Het drinkwater komt sinds 1883 via een aquaduct ofwel pijplijn vanaf het vasteland naar de stad. Tot die tijd dronk men regenwater of werd er water per boot naar de stad gebracht!
Wie door Venetië wandelt ziet vaak midden op een plein een ronde wit marmeren put met daarop een ijzeren deksel. Dit waren vroeger de drinkwaterputten voor bewoners. Sommigen stonden in de publieke ruimte, anderen op privéterrein. In totaal waren zo’n 6.000 drinkwaterputten in Venetië.
Wie goed kijkt, ziet op ongeveer twee meter vanaf de put vier stenen met gaten erin. Het plein eromheen is ook niet vlak maar zodanig aangelegd dat het water naar deze vier stenen wordt geleid. Op die manier werd vroeger het regenwater opgevangen en met behulp van fijnzand gefilterd voordat het via een stenen wand in de waterput zelf terechtkwam.
Een meer gedetailleerd verhaal over waterbronnen en drinkwater in Venetië vind je in dit artikel van Venetia Authentica. Erla Zwingler heeft ook meerdere artikelen geschreven over de geschiedenis van de waterputten in Venetië, maar deelt daarnaast ook andere verhalen over haar dagelijks leven in Venetië.
Rioolsysteen
Nu dat we weten waar het water vandaan komt, is de vraag waar het afvalwater heengaat. Wordt het afgevoerd naar de verschillende kanalen van de stad of wordt het opgeslagen in een septic tank?
Na wat rondvragen, blijkt dat een groot deel van het afvalwater inderdaad via een soort riool de kanalen instroomt. Echter, deze afvoerbuizen zijn horizontaal en staan altijd vol met water. Hierdoor blijft het vuil aan de bodem van de buis hangen en spoelt het niet gelijk de kanalen in.
Vanwege de vele mensen die op bezoek komen in Venetië, maar ook vanwege het toegenomen gebruik van wasmachines en schoonmaakmiddelen, zijn er wel zorgen over de waterkwaliteit van de kanalen.
Daarom heeft Venetië in een grootschalige aanpak alle kanalen één voor één drooggelegd en daar waar mogelijk septic tanks geplaatst. Ook zijn de buizen die boven het water uitkwamen, naar beneden verplaatst en schoongemaakt.
Veel Venetianen zijn zich bewust van de schade die schoonmaakmiddelen kunnen aanrichten en gebruiken dan ook milieuvriendelijke producten in hun huishouding.
Een meer gedetailleerd verhaal over het rioolsysteem van Venetië, lees je in de blog van gids Luisella Romeo, Sewage in Venice: how does it work.
Afval
Nu dat we weten waar het afvalwater heengaat, is de volgende vraag waar gaat het huisafval heen? Nergens op straat zien we containers en er is ook nauwelijks zwerfafval. Onze gastvrouw legt ons het systeem al snel bij aankomst uit.
Elke ochtend wordt er rond 10.00 aangebeld door de vuilnisophalers. Zij lopen met karren door de wijk en bellen bij iedereen aan. De bewoners laten hen binnen en zij halen het vuilnis uit de tonnen in de hal. Het is in Venetië namelijk ten strengste verboden om vuilnis op straat te zetten.
Om de ene dag halen de vuilophalers plastic en restafval op, op de andere dag nemen ze het papier en restafval mee. Als de kar vol is, of de vuilnisophaler heeft zijn dagelijkse ronde gelopen, gaat die naar de vuilnisboot om het daarin te deponeren. Op verschillende plekken in de stad ligt zo’n vuilnisboot, want mocht je niet thuis zijn als ze langskomen, dan kun je tussen 6.30 en 8.30 het afval zelf afgeven bij de boot.
Verwarming
Hoe blijf je warm op een eiland? Want ook in de winter, ruik je in Venetië geen rook van open haarden als je ’s avonds op straat loopt. Iedereen in de stad heeft namelijk een verwarmingsketel dat werkt op gas en daarmee verwarmen zij hun huis. Ons appartementje had grote radiatoren en was dus lekker warm!
Wat wel even wennen is, is dat de ketel gewoon in de woonkamer/keuken hangt. Dat was het geval in ons appartement in Venetië, maar ook in Verona. In Nederland worden dergelijke verwarmingsketels altijd op zolder of in een kast gehangen, maar blijkbaar is men hier wat gemakkelijker met de regels?
De verwarming mag trouwens niet altijd aan. Venetië heeft een regel ingesteld dat de verwarming alleen gebruikt mag worden tussen 15 oktober en 15 april. en dan voor maximaal 14 uur per dag. Hoe men dat controleert weet ik niet, maar tijdens ons verblijf in november gebruikten we de verwarming meestal maar een paar uurtjes in de vroege ochtend en in de avond.
Vervoer
In Venetië zijn auto’s, brommers en fietsen verboden. Je hebt dan ook maar twee mogelijkheden voor het gaan van A naar B. De eerste optie is de benenwagen. Gelukkig hoef je nooit ver te wandelen voor een supermarkt, een doe-het-zelf-zaak, bakkerij of lokale ambachtslieden. Elke buurt heeft zijn eigen kleine ondernemers.
Na de benenwagen, is de vaporetto het vervoersmiddel voor de lokale Venetianen. Daarmee reizen ze tussen de verschillende buurten en korten ze lange wandelingen in. De lokalen hebben dan ook vrijwel allemaal een abonnement waarmee ze onbeperkt kunnen reizen.
Ikzelf genoot altijd erg van mijn reisjes met de waterbus. Heerlijk via het water om en door de stad varen, maar ook onze tochtjes naar de verschillende eilanden gaven mij een gevoel van vrijheid. De weidse uitzichten over de lagune met haar vele kleine eilandjes zijn écht supertof.
Als bezoeker betaal je wel veel meer voor een rit met de waterbus dan een lokale bewoner. Een enkele rit kost €7, 50, een dagkaart €20 en een weekkaart €60 euro. Buitenlanders die langer in Venetië blijven, kunnen tegenwoordig wel een basiskaart kopen voor €100, waarna ze hetzelfde tarief betalen als de lokale bewoners.
Dagelijkse boodschappen
Uit eten gaan in Venetië is heerlijk, maar duur. Daarnaast leer je op die manier weinig over wat de Venetianen zelf thuis eten. Voor mij is een bezoek aan de lokale supermarkt dan ook écht een uitje. Het is de ideale manier om erachter te komen wat mensen thuis eten.
Het eerste wat ons opviel toen we boodschappen gingen doen, was dat groente en fruit veel duurder is dan in Nederland. Wel zijn bijna alle verse producten afkomstig uit Italië zelf. Men ziet dat ook als een kwaliteitskenmerk. Ik moet toegeven dat de tomaten wel erg lekkerder smaakten, even als de vleeswaren en het vlees. Dus we betaalden misschien wel meer, maar we aten wel veel lekkerder.
De verschillende pastas zijn daarentegen super goedkoop in Italië. Voor nog geen 40 cent kopen we al een pak met 500 gram pasta. En die pasta wordt tijdens het koken ook 2 keer zo groot als de pasta die in Nederland in de supermarkten wordt verkocht.
Al snel leerden we dat er ook in Italië een grote variatie aan broden is. Ciabatta is zeker niet het enige brood dat wordt verkocht. In Venetië is het ook zeker niet het meest verkochte brood. Ik ben een erg grote fan geworden van de arbato. Op het eerste oog lijkt het op een pitabrood, maar hij is van binnen heel luchtig en tegelijkertijd zwaar als een ciabatta.
In Italië, en dus ook in Venetië, heb je de keuze tussen broden gemaakt met water, melk en olie. En net als in veel andere mediterrane landen wordt brood hier verkocht per gewicht en niet per stuk. Voor het kopen van brood bij de bakker moet je wel vroeg bij zijn. Wie na 15.00 in de bakkerij komt, treft nog maar een zeer beperkt assortiment aan. En het brood is ook niet lang houdbaar, na 2 dagen is het of keihard of heel droog geworden. Een teken dat er dus alleen maar met de basisingrediënten meel, gist, water, olie of melk wordt gewerkt!
Uiteraard hebben we ook verschillende lekkernijen uitgeprobeerd zoals koekjes, cakes en taarten. Daarvoor gingen we naar de ietwat duurdere Majer bakkerij en naar een lokale bakker bij ons in de buurt, die heerlijke Venetiaanse koeken wist te bakken.
Verspreidt door de stad bevinden zich ook groente- en fruitzaken, die ofwel vanaf de boot of vanuit een stand op een plein hun producten verkopen. Daarnaast zijn er ook gewone groente- en fruitboeren met een eigen zaak. Vooral de groenteboten zijn populair, omdat de producten veelal afkomstig zijn van het nabij gelegen San Erasmo.
Winkeltijden
Toeristenwinkels en supermarkten zijn de hele dag geopend, maar lokale bedrijven en winkels sluiten allemaal voor lunch. En die tijden verschillen per zaak. De één sluit van 12.00 tot 14.30, de ander van 12.15 tot 15.00 en dan gaan sommigen zelfs pas weer om 15.30 open. Voor ons soms even wennen, want ik heb vooral de neiging om na lunch even te willen winkelen voor spullen, maar ik moet dan wachten tot na 15.00.
Bankjes op pleinen
Persoonlijk vond ik het oergezellig om tegen 16.00 naar ons buurtplein te gaan, ook wel een campo genoemd, en daar plaats te nemen op een bankje. De kinderen die net uit school komen, rennen dan over het plein, spelen voetbal of racen op hun step. Sommigen gaan met hun zakgeld naar de Tobacco voor een snoepje, naar de bakker voor een snack of halen een ijsje. De ouders praten met elkaar of nemen plaats aan een tafeltje met een kop koffie of een glas wijn.
Als het zonnetje schijnt, zie je veel ouderen al rond 10.00 buiten op het plein zitten met een boek of een krant, of gewoon lekker zitten terwijl ze een praatje maken met een bekende die voorbijkomt.
Net als in veel andere mediterrane landen leeft men hier zoveel mogelijk buiten. Wetende nu dat veel appartementen klein zijn en geen terras of tuin hebben, is het dan ook niet zo verwonderlijk dat men bij goed weer gelijk naar buitengaat.
Venetiaans, versta jij het?
Venetië kent haar eigen dialect. Het moet voor de Venetianen heerlijk zijn om gewoon met elkaar te kunnen blijven praten over van alles en nog wat, zonder dat de vele duizenden Italiaanse en buitenlandse bezoekers hen verstaan.
De BBC heeft daar nog een leuk artikel over geschreven en ook over hoe gecompliceerd het is voor buitenlanders om te wonen in deze stad. Want, zelfs als zij Venetiaans dialect spreken, dan willen Venetianen toch graag dat ze gewoon Italiaans of Engels met hen praten. Het Venetiaans dialect is blijkbaar écht voor Venetianen zelf.
Lees hier het artikel van de BBC.
Leven met de getijden
Het leven in Venetië wordt nog steeds bepaald door de eb- en vloedtijden van de Adriatische Zee. Menig Venetiaan heeft de Hi!tide app op zijn of haar telefoon. Hiermee kan ze zien hoe hoog het water komt die dag en men weet dan precies welke straten of pleinen onder water komen te staan. Hun wandelroutes, maar ook de tijdstippen dat ze naar buiten gaan voor hun boodschappen passen ze daarop aan.
Nu met de waterkering in werking is het risico op extreem hoog water in de stad afgenomen, maar nog steeds zullen er kleine overstromingen zijn waar men rekening mee dient te houden. Immers de waterkering treedt pas in werking als het water hoger dan 1.30meter komt.
Wie goed kijkt, ziet dat voor de deuren van verschillende huizen een ijzeren schot is geplaatst. Deze schots moet het water tegenhouden als de straat onder water komt te staan.
Wil je Venetië meemaken tijdens hoog water, kom dan in het voor- of najaar.
Het gewone leven in COVID-19 tijden
Vanwege COVID-19 wordt Venetië slechts door een handvol toeristen bezocht. Hierdoor hebben we de kans gekregen om het lokale leven van de Venetianen te observeren. En toch hebben we niet écht het gewone leven van de Venetianen gezien, want normaal gesproken zijn de straten vol met bezoekers. Zitten de terrassen vol met eters en vallen straatverkopers iedereen lastig met hun rozen en andere spullen. Dat deel van het gewone leven in Venetië hebben we gemist.
Wat wij vooral hebben beleefd en gezien, is het gewone leven van reizigers die wat langer in een stad verblijven en daar hun weg proberen te vinden.
Stel je vraag!
Ben je benieuwd naar andere aspecten van het gewone leven in Venetië? Stel je vraag dan in het commentaar en ik geef antwoord.
Josefien
Mooi verhaal weer Heleen, ik lees het altijd met veel plezier! Het leven in Venetië is toch echt een beetje anders dan in de rest van Italië, lijkt mij. Hoe zit het met het houden van huisdieren! Katten, honden, vogels, om er maar een paar te noemen?
heleenwesterman
Hi Josefien, Dank je wel! Huisdieren zijn er in grote hoeveelheden, net als overal in Europa en Italië. We hebben op straat vooral veel kleine honden gezien en van die grote Venetiaanse katten. Verrassend genoeg zagen we nauwelijks hondenpoep op straat, wel af en toe een hondenpoepzakje ;-). Over vogels durf ik niet veel te zeggen, daarvoor zijn we er te kort geweest!