Met de bus en trein door Schotland – mijn reiservaringen

Afgelopen zomer reisde ik met de trein en bus door Schotland. Dat ging erg goed. Ik heb het openbaar vervoer niet alleen gebruikt om te reizen van plaats naar plaats, maar ook voor verschillende dagactiviteiten zoals het maken van wandelingen in de natuur of het bezoeken van andere dorpen of steden in de omgeving.

In deze blog deel ik mijn ervaringen en vertel ik alles over kaartjes, waar je op moet letten bij het plannen van je reis en deel ik links naar handige websites. Alles met als doel het reizen met OV door Schotland voor jou gemakkelijker te maken. Verder geef ik nog enkele tips voor kortingen en interessante regelingen die je reis met het openbaar vervoer goedkoper maken.

Algemene indruk openbaar vervoer

Schotland is een zeer uitgestrekt land en niet heel erg dichtbevolkt. Dat betekent dat bussen soms maar één of enkele keren per dag rijden, vooral naar de kleinere plaatsen. In de zomer zijn er vaak speciale busdiensten in bijvoorbeeld nationale parken voor wandelaars en toeristen die niet met de auto reizen. Treinen tussen de grotere steden als Inverness, Aberdeen, Edingburgh en Glasgow rijden met grote regelmaat en stoppen ook in kleinere plaatsen. De mooiste treinrit, de 4 uur durende reis naar het hoge noorden van Schotland vanuit Inverness, rijdt gemiddeld vier keer per dag.

Dat betekent dat het reizen met openbaar vervoer wel iets meer planning vraagt als je naar de wat meer afgelegen plaatsen wilt reizen. Gelukkig zijn er vele handige apps en vriendelijke mensen bij de toerisinformatiepunten die je daarbij kunnen helpen.

Reizen met de trein door Schotland

De treinen in Schotland zijn vrijwel allemaal dieseltreintjes met twee tot vier wagons. Ik vond het opvallend dat ze in de zomervakantie vaak voor minder dan de helft gevuld waren. Voor veel mensen heeft de auto toch de voorkeur. De treinen zijn verder comfortabel, je kunt je fiets meenemen en er is wifi aan boord.

Persoonlijk reis ik liever met de trein dan met de bus, ook in Schotland. De treinreis duurt soms iets langer, maar de Schotse trein gaat vaak door mooie landschappen en stopt bij kleine dorpen. Daardoor is er onderweg altijd iets te zien en te beleven. Dat laatste geldt ook voor de bus trouwens, maar voor iemand die gevoelig is voor wagenziekte, heeft de trein toch mijn voorkeur.

Treinkaartjes kopen

In eerste instantie gebruikte ik de website van National Rail voor het plannen van mijn treinreis. Later boekte ik mijn treinkaartjes rechtstreeks bij Scot Rail. Ik kocht mijn kaartjes online en gebruikte voor de betaling mijn creditcard. Je kunt ook met PayPal betalen. En ook hier geldt dat hoe verder van te voren je de treinkaartjes koopt, de goedkoper ze zijn.

Natuurlijk kun je de treinkaartjes ook op het station kopen, bij een balie of via een kaartjesautomaat. Let wel op dat in zeer kleine dorpen er geen kaartautomaten zijn. Je koopt dan je kaartje bij de conducteur op de trein.

Ik kocht mijn kaartjes dus online en voor het bewaren van de online tickets gebruikte ik de app van ScotRail. Let op dat je voor elke treinreis jouw treinkaartje wel eerst moet activeren en daarna kun je met de QR-code door de stationspoortjes. Voor het activeren van je treinkaartjes moet je online zijn, maar gelukkig is er wifi op elk treinstation of kun je de data gebruiken van je mobiele telefoon. Schotland valt namelijk gewoon binnen de Europa-bundel, maar check dit altijd nog wel even voor vertrek. Regels kunnen veranderd zijn.

Gebruik een kortingskaart

Verder ben je een dief van je eigen portemonnee als je geen kortingskaart aanschaft voor je treinreizen door Schotland. In Groot-Brittannië is een groot aanbod van kortingskaarten, ook voor bezoekers. Zo reisden mijn partner en ik met een 2 Together Card waarbij we op elke treinreis buiten de spits 30% korting kregen. De kortingskaart kostte slechts 30 Engelse Pounds, welke we na twee treinreizen al hadden terugverdiend. De kortingskaart is een heel jaar geldig in Groot-Brittanië, dus wie weet gaan we binnekort weer naar het Verenigd Koninkrijk terug.

Er zijn nog veel meer andersoortige kortingskkaarten. Voor iedereen is er wel een geschikte optie. Zo zijn er ook specifieke kortingskaarten voor jongeren, senioren en gewone kortingskaarten. Je vindt een overzicht van alle kortingskaarten bij de website van Railcards .

Ik heb mijn railcard online gekocht en in de Railcard app geplaatst, maar je kunt hem ook op het station aanschaffen. Heb je een digitale kortingskaart, dan moet je wel online zijn om je kortingskaart aan de conducteur te laten zien. Ik heb een foto gemaakt van mijn pas en die steeds gebruikt tijdens de reis, dat kan ook.

Wanneer je jouw treinkaartjes online koopt, dan kun je bij de zoekopdracht aangeven met welke kortingskaart je reist. Bij elke optie staat dan de juiste prijs en kun je de meest gunstige optie kiezen. De website van National Rail en Scotrail splitsen soms een reis ook op, zodat je extra korting krijgt. Wat dat betreft is het een perfecte planner, beter dan die van de NS ;-).

Betrouwbaarheid van treinen

Tijdens mijn vakantie is één keer een trein uitgevallen. Dat was de trein van Thurso (helemaal in het noorden van Schotland) naar Inverness. Ik kwam hier pas een uur voor vertrek achter omdat ik nog even voor de zekerheid wilde controleren of de trein ging. Op de heenweg had ik namelijk ook al gezien dat er een trein was uitgevallen. Gelukkig ging er die dag nog een bus van Thurso naar Inverness (en die was nog sneller dan de trein ook). Dat was even stressen, maar gelukkig is dus altijd nog de bus.

De volgende dag heb ik online een claim ingediend bij Scot Rail en binnen het uur had ik het geld van onze treinkaartje terugontvangen! Scot Rail stort wel alleen geld terug door middel van PayPal.

Er is in Schotland dus soms wel sprake van treinuitval in verband met personeelstekort of andere zorgen. Het is dan ook verstandig om voor tijd even te controleren of je trein wel gaat en geen vertraging heeft. Zeker in plaatsen waar de trein maar enkele keren per dag gaat, is het goed om een eventueel plan B (de bus) achter de hand te hebben.

Sfeer op de trein

De conducteurs en personeel van Scottish Rail zijn erg vriendelijk en behulpzaam. En als het even duurt om je kaartjes tevoorschijn te halen, wachten ze rustig of komen ze later weer even terug. Je kaartjes worden ook maar één keer gecontroleerd tijdens de reis, daarna controleren ze alleen nog de mensen die later zijn ingestapt.

Het publiek dat met de trein reist is heel divers. Van forensen en gezinnen tot voetbalsupporters. Zo stapte tijdens één van onze treinreizen een groep jonge voetbalsupporters in die naar een lokale wedstrijd gingen. Het was één groot gezang in de trein. Toen ze waren uitgestapt, leverde dat leuke gesprekken en commentaren op van de medereizigers. Tijdens een andere treinreis stapte een groep scouting-jongeren in, die waren een heel stuk stiller en hadden duidelijk een lange slapeloze nacht achter de rug.

Reizen met de bus door Schotland

Voor korte afstanden en plekken die niet door de trein worden aangedaan, is de bus jouw vervoersmiddel. Het busnetwerk in Schotland is redelijk dekkend met langeafstandslijnen die vaak worden aangeduid met een X voor het busnummer en met lokale bussen die een gewoon nummer hebben.

Daar waar in Schotland maar één treinmaatschappij is, zijn er vele verschillende busmaatschappijen die soms ook nog dezelfde plaatsen aandoen. Stagecoach en Midland Bluebird zijn bijvoorbeeld twee regionale busmaatschappijen. Megabus doet vooral de grotere steden aan en dan zijn er ook nog  diverse stedelijke busmaatschappijen. Dat maakt het plannen en organiseren van je busreis soms wel wat lastig.

Plannen van je busreis

Omdat er meerdere busmaatschappijen zijn, is het beste om te starten met Google Maps. Deze geeft vaak ook aan welke busmaatschappij de betreffende route uitvoert. Je kunt ook via Traveline.info je reis plannen. Deze website geeft alleen reisopties. Voor het boeken van kaartjes moet je alsnog naar de website van de betreffende vervoerder gaan. 

Gelukkig kun je altijd je buskaartje op de zelf bus kopen, dus op zich heb je genoeg aan Google Maps. Het kaartje dat je koopt is wel alleen geldig voor de betreffende busreis. Je kunt dus niet overstappen op een andere bus van dezelfde of een andere maatschappij.

Besparen op je busreis

Weet je welke busmaatschappij de betreffende route uitvoert, dan loont het soms wel om te zien of je online bijvoorbeeld een dagkaart kunt kopen. Die zijn zeker bij wat langere afstanden goedkoper dan één of twee enkeltjes. Sommige busmaatschappijen geven ook korting als je met zijn tweeën reist. Zo bespaarde ik soms wel 5 Engelse Pounds op een busreis. Via de meeste busapps kun je ook je reis plannen en online kaartjes kopen. Deze online kaartjes kun je betalen met een creditcard, Google Pay en/of Paypal.

Maar goed, als je digitaal niet zo handig bent of geen zin hebt in het uitzoekwerk, dan kun je de losse kaartjes ook gewoon bij de buschauffeur kopen. Je betaalt dan met je creditcard of met gepast geld. 

Let op: in de meeste bussen werden onze maestro-bankpassen niet geaccepteerd als betaalmiddel. 

Betrouwbaarheid van bussen

Ook voor de bussen in Schotland geldt dat deze kunnen uitvallen. Maar dat is ons nooit overkomen. Ook hier geldt dat je op de dag zelf nog het beste even kunt controleren of ze daadwerkelijk rijden en geen vertraging hebben.

Reizen met OV in Schotse steden en Glasgow

In steden als Aberdeen, Inverness en Dundee is het reizen met de bus in de stad zelf niet ingewikkeld. Een buskaartje kost meestal ergens tussen de 2,40 en 5 Engelse Pounds afhankelijk van de afstand die je reist.

De situatie in Edingbrugh ken ik niet, maar gezien de grootte van de stad kan daar dezelfde situatie zijn als in Glasgow. Daar had ik namelijk wel wat uitdagingen bij het plannen van onze trips door de stad.

Glasgow is namelijk veruit de grootste stad van Schotland en binnen de stadsgrenzen zijn zeker 6 busmaatschappijen actief, en dan heb je ook nog de mogelijkheid om met de metro en de trein te reizen. En natuurlijk heeft elk vervoersbedrijf haar eigen website/app en kaartjes.

Voor het reizen met de bus door Glasgow raad ik de app CityMapper aan. Deze gebruik ik altijd als ik in Londen ben. CityMapper geeft je de opties, de prijzen en de reistijd in één keer in een handig overzicht weer. Dat scheelt een hoop uitzoekwerk. De kaartjes kun je dan gewoon ter plekke kopen of online via de website/app van de betreffende vervoerder.

Kostenoverzicht van onze rondreis met OV in Schotland

Om een beter idee te geven van de kosten en reistijd, hieronder ons reisschema. We hebben onze trein- en buskaartjes meestal één of enkele dagen van tevoren gekocht. Ik heb niet alle gemaakte busreizen in de stad erbij vermeldt, wel de kosten van de busreizen van en naar onze daguitjes. Alle prijzen zijn in Engelse Pounds.

Reisroute	OV	Prijs per persoon
Inverness – Thurso	Treinreis	17,80 per persoon
Thurso – Dunnet Head (dagtrip)	Busreis	2 enkeltjes van 3,20 per stuk
Thurso – Inverness	Busreis	28 per persoon Treinreis zou 17,80 per persoon zijn.
Inverness – Aberdeen	Trein	9,80 per persoon (Advance single en 30% korting)
Aberdeen – Forvie National Nature Reserve (dagtrip)	Bus	9,20 per persoon (dagkaart)
Aberdeen – Muir of Dinnet National Nature Reserve (dagtrip)	Bus	18,30 per persoon (dagkaart)
Aberdeen – Dundee	Treinreis	12,30 per persoon (Anytime Day Single en Advance Single, 30% korting)
Dundee – Stirling	Treinreis	6,85 per persoon (Advance Single, 30% korting)
Stirling – Callander	Busreis	8 per persoon (kan goedkoper met online ticket)
Callander – Glasgow	Busreis	18,50 voor dagkaart voor twee personen bij Mc Gills busmaatschappij. De busreis via Stirling is sneller maar ook duurder.

Heb je nog vragen, laat het me weten!

Verder kun je nog meer verhalen lezen over onze rondreis door Schotland, inclusief een review van de diverse wandelingen, hotels en bezienswaardigheden per plaats. Klik hier voor meer verhalen.