Wie de Afrikaanse cultuur wil ervaren binnen Europa, kan daarvoor misschien wel het beste naar Lissabon in Portugal gaan. Dat werd ons verteld door een aantal bloggers. Sommigen noemden Lissabon zelfs de Afrikaanse hoofdstad van Europa. Vermoedelijk omdat Portugal vroeger een aantal Afrikaanse kolonieën bezat. Angola, Mozambique en Cabo Verde behoorden allen toe aan Portugal tot 1975.
Samen met lokale gids António van With Locals trokken we door het stadscentrum op zoek naar Afrikaanse invloeden.
Inhoud
De tijd van de Moren
Het begon met de Moren die 700 jaar voor Christus naar Lissabon kwamen. Ze hadden daar hun eigen wijk. Toen Portugal haar grondgebied terugveroverde op de Moren, mochten zij er blijven wonen. De Portugezen waren niet geschoold, terwijl de Moren met hun navigatiesystemen, zeilboten, wiskunde, huizenbouw en medicijnen zich al veel verder hadden ontwikkeld. De Portugezen beseften dat zij de Moren nodig hadden voor hun eigen ontwikkeling. Al snel vermengden de Moren zich dan ook met de reguliere Portugeze bevolking.
Toen in de 14de eeuw de Portugeze koning aan de Moren (Islamieten) en Joden vertelde dat hij ze moest verbannen voor een betere band met Spanje, werden er onderlinge afspraken gemaakt. De Joden en moslims zouden zich voor de buitenwereld bekeren tot het Christendom, maar ondertussen hun eigen religie binnenshuis blijven belijden.
Uit die eerste periode van Afrikaanse invloeden op de stad, is eigenlijk alleen nog maar kasteel Jorge overgebleven. Alhoewel gids António ons wel wees op de straatindeling van de oude stad, welke volgens hem uit de Moorse periode stamde.
Slavenhandel
De tweede periode van Afrikaanse invloed op Lissabon, stamt uit de periode van de ontdekkingen. Het was de periode dat Portugal ook begon met slavenhandel. Zo’n 400.000 slaven werden naar Lissabon verscheept, terwijl de rest werd verhandeld en verscheept naar de koloniën voor het werken op plantages. Onderzoekers vermoeden dat Portugal in totaal zo’n 11 miljoen slaven heeft verhandeld.
De 400.000 slaven in Lissabon hebben zeker hun stempel achtergelaten op de stad en in de Portugese cultuur volgens António. Zo erkent men nu dat het repetieve geluid van de Fado-gitaar waarschijnlijk afkomstig is van de loud uit de Afrikaanse cultuur. Ook het typische geluid van de Fado-zangeres zou zijn ontstaan vanuit liederen die door de slaven werden gezongen in Lissabon.
Maar ook uit deze periode zijn maar weinig fysieke bewijzen overgebleven en het enige standbeeld in de stad dat de afschaffing van de slavernij herdenkt, staat op een plein naast de Timeout Foodmarket.
Uit de koloniën
Aan het eind van de jaren 60 en in het begin van de jaren 70 nam de toestroom van Afrikaanse migranten uit Angola en Mozambique toe. Men vluchtte voor de koloniale oorlog en wilde niet in het land blijven nadat de onafhankelijkheid was uitgeroepen. Deze migrantengroep verbleef in eerste instantie vooral rondom kerk Nossa Senhora da Ascension, waar ten tijde van de slavernij de slaven elkaar ontmoetten.
Nu, door de huidige ontwikkelingen van toerisme en gentrificatie, zijn de meeste Afrikaanse migranten vertrokken uit deze buurt. Vandaag de dag wonen ze vooral in de buitenwijken van Lissabon. Een enkel restaurant of lokatie is nog overgebleven, waaronder het Kaapverdiaans restaurant Tambarina. Op het plein voor en rondom de kerk tref je nog altijd kleine groepjes Afrikanen aan die er groente of andere waar verkopen.
Lissabon vandaag
Lissabon als de Afrikaanse hoofdstad van Europa is een ietwat overdreven titel. Ik vermoed dat er vele steden in Frankrijk zijn met meer hedendaagse Afrikaanse invloeden dan in het stadscentrum van Lissabon. Verder tref je in Spanje meer en betere voorbeelden van de oude Moorse cultuur aan, in Portugal is deze vrijwel helemaal verdwenen.
Toch was het bijzonder om de stad met dit thema in het achterhoofd te doorkruizen. António kon ons nog meer verhalen vertellen over bijzondere kerken en gebeurtenissen en hun relatie met Afrikaanse migranten en slaven.
Afrikaanse keuken
In het centrum bevinden zich nog wel enkele Afrikaanse restaurants, die de moeite waard zijn.
Cantinho do Aziz vlakbij Martim Moniz plein heeft excellent eten. Voor 11 euro eet je al kipfilet in pindasaus en voor 10 euro een stoofpotje. Beiden vonden wij erg lekker. De ober adviseert de bezoekers om het gerecht met garnalen en banaan te bestellen, welke dan ook gretig en naar tevredenheid werd afgenomen. De mannen in de bediening zijn veelal niet afkomstig uit Afrika, maar komen vaak uit Bangladesh en Pakistan. De eigenaar is wel Afrikaans, even als het personeel in de keuken.
Tambarina is een goede twee optie. Dit Kaapverdiaans restaurantje heeft geen buitenterras. Het bevindt zich net onder straatniveau in een soort van kelder. De bediening is aardig en spreekt excellent Engels. In de keuken staan twee Kaapverdiaanse vrouwen te koken. Probeer hier de cachupa, een stoofgerecht met cassave en rund. Ze hebben ook Strella, een Kaapverdiaans bier en natuurlijk tamarindesap. In de avond speelt er soms een bandje, wat de sfeer nog verder verhoogt.
En kom je in Lissabon het gerecht muamba tegen, dan is dat inderdaad een Afrikaans gerecht. Het wordt echter in veel, en dus ook Portugese restaurants geserveerd. De Portugezen houden ervan.
Als je meer wilt lezen over mijn bezoek aan Lissabon, Porto of de Algarve. Dan kan dat zeker! 🙂
Geef een reactie