Porto – vijf kerken met ieder hun eigen verhaal

In een land waar 80 procent van de bewoners zegt katholiek te zijn, kan het niet anders dan dat je veel kerken aantreft. Wandel door Porto en overal zie je torens en bijzondere façades. Welke van de vele kerken zijn nu de moeite waard om naar binnen te gaan? 

De onderstaande vijf kerken zijn in mijn ogen de mooiste en bijzonderste van Porto, ieder met een eigen verhaal.  

Igreja de são Martinho de Cedofeita

Midden op een plein, verscholen tussen lage, maar zeer schaduwrijke bomen staat dit kleine kerkje. Het is de oudste kerk van Porto en gemakkelijk over het hoofd te zien vanwege de grote Katholieke kerk ernaast en het zonnige terras aan de overkant.

In het kleine parkje rondom de kerk laten mensen hun hond uit en jongeren van de nabijgelegen school hangen er na schooltijd.

Iedereen is het erover eens dat Igreja de são Martinho de Cedofeita de oudste kerk van Porto is. Men verschilt alleen van mening over het jaartal dat de eerste kerk hier is gebouwd.

Archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat twee pilaren in de kerk uit de 11de eeuw afkomstig zijn. Er zijn ook enkele overblijfselen gevonden uit de 9de en 10de eeuw, maar bewijs dat ze van deze specifieke plek afkomstig zijn, ontbreekt.

Anderen beweren dat op deze locatie al eerder een kerk stond. De inscriptie boven de entree van de huidige kerk vormt daarvan het bewijs. Deze beschrijving dateert uit de 18de eeuw en er staat geschreven dat deze kerk werd gesticht door Koning Theodemar in 559.  

Of er nu een kerk op deze plek stond vanaf de 6de of de 11de eeuw maakt eigenlijk niet zoveel uit. Dit kleine kerkje is duidelijk oud en heeft een geheel ander ontwerp dan alle andere kerken in Porto. Hier vind je geen heiligen, apostelen of engelen als ornamenten op de muren of naast de deur. Wel zijn er afbeeldingen van dieren en vogels. Het vermoeden bestaat dat deze afbeeldingen zijn overgenomen uit een ouder gebouw met Oud-Germaanse stijlkenmerken.

Formeel is de kerk dinsdag tot en met vrijdag van 16.00 – 19.00 geopend. Ten tijde van mijn bezoek was het echter gesloten.    

Igreja da nossa senhora da Lapa

De kerk van de broederschap Nossa Senhora da Lapa ziet er indrukwekkend en statig uit. Er zijn verschillende redenen om deze kerk te bezoeken.

De belangrijkste reden is dat binnen in de kerk het hart van Koning Pedro IV ligt. Hij heeft letterlijk zijn hart geschonken aan Porto als dank voor de steun die de bewoners hem hebben gegeven ten tijde van de burgeroorlog in de 19de eeuw.

Porto heeft toen 2 jaar lang weerstand geboden tegen inname door zijn broer Miquel. Het hart van de voormalige koning wordt bewaard in een mausoleum, welke voorin de kerk staat. Recentelijk is het hart voor een documentaire uit het mausoleum gehaald. De video ervan, kun je hier zien.

In de kerk ligt onder het altaar van St. Theresa, de gemummificeerde heilige St. Vitoria. Twee kerkleden, Maria Engrácia de Almada Mendonça en haar man Gonçalo de Sousa Alcoforado, hebben deze in 1811 gedoneerd aan de kerk. Zij zijn één van de vele donateurs die de kerk hebben ondersteund. In een galerij naast de kerk zijn schilderijen te zien van vele andere donateurs, die hun band met de kerk ofwel in geld of via invloed hebben getoond. 

De derde reden om aan deze kerk een bezoek te brengen, is haar begraafplaats naast het gebouw. De bekende dichter Camilo Castelo Branco ligt hier begraven, die op 65-jarige leeftijd zelfmoord pleegde. Verder is de begraafplaats gevuld met familiegraven van rijke burgers, waarvan de één een nog mooier familiegraf heeft dan de ander. 

Je kan de kerk op de volgende tijden bezoeken. In de zomer van 09:00-12:00/15:00-18:00 en in de winter van 09:00-12:00/15:00-20:00. Op zon- en feestdagen is ze geopend van 09:00-20:00.

Let op, openingstijden kunnen wijzigen in verband met trouwerijen en begrafenissen. De begraafplaats is elke dag van 9.00 tot 17.00 geopend. Een gratis rondleiding door de kerk en over de begraafplaats kun je boeken via museulapa@irmandadedalapa.pt.

Igreja de nossa Senhora da boa hora de fradelos

Te midden van hoge betonnen gebouwen en omringd door drukke wegen, valt dit frêle witte kerkje met haar blauw-witte azulejo tegels bijna weg. Wie haar wel opmerkt en de moeite neemt om naar binnen te gaan, zal worden verrast door prachtige afbeeldingen op blauw-witte azulejos met daarop levensgroot het levensverhaal van heilige Teresinha. Bij het hoofdaltaar zijn nog grotere afbeeldingen met op één van hen de kruisiging van Jezus, welke in een stroom van licht is afgebeeld. De ander toont het werk van de missionarissen in het buitenland.

De kerk stamt uit 1893, maar al daarvoor stond op deze plaats een kerk uit begin 19de eeuw. Zij werd na een paar jaren al vernield tijdens de burgeroorlog van 1833-1834.  Toen de kerk opnieuw werd gebouwd, heeft ze de naam Nossa Senhora da boa Hora de Fradelos gekregen. Deze naam is afgeleid van een heiligenafbeelding die in het naastgelegen park op een fontein staat. Weer een aantal jaren later werden de tegeltableaus met daarop het verhaal van St. Teresinha aangebracht. Het was het favoriete heiligenverhaal van de destijds dienstdoende pater in de kerk. 

Openingstijden zijn van maandag tot en met vrijdag  7:30-12:00/17:00-19:30, zaterdag 9:30-12:00 en zon- en feestdagen 10:00-12:00.

Igreja de Santa Clara

Verscholen op een binnenplaats en met een zeer bescheiden gevel, staat de deur van de Heilige Clara kerk open voor publiek. Deze kerk met bijbehorende vrouwenklooster werd in de 14de eeuw gebouwd. Sindsdien zijn er allerlei wijzigingen geweest.

De bezoekers van deze kerk komen niet voor de elementen uit de 14de eeuw, maar voor het prachtige rococo-interieur dat stamt uit de 18de eeuw. De vele vergulde houtsnijwerken zijn een feest voor het oog. Het interieur doet niet onder van die van de Igreja S. Francisco, wiens interieur op de UNESCO wereldgoederenlijst staat.

Alhoewel dit kleine kerkje werd gerenoveerd ten tijde van mijn bezoek, zal het wel zoveel mogelijk geopend blijven voor het publiek. Tevens is in de kerk een medewerker aanwezig, die meer kan vertellen over het interieur.

Er mogen geen foto’s van het interieur worden gemaakt, vandaar dat die hier ontbreekt.

Je kunt de kerk bezoeken van maandag tot en met vrijdag van 10-12.30 en 14.30 – 17.00. Op zaterdag is de kerk open van 10.00 – 12.30.

Capela das Almas

Capela das Almas heeft wel de meest indrukkende buitenkant van alle kerken in Porto. Elke centimeter van het gebouw is betegeld.

Echter, zo uitbundig als de buitenkant is, zo rustig en sereen is het interieur. De wit-geschilderde muren worden alleen hier en daar opgelicht met gouden accenten. De stilte is ook overweldigend in vergelijking met de drukte van de straat daarbuiten. Binnen voel je weliswaar het zware gedreun van de vrachtwagens die voorbijrijden en hoor je soms het getoeter van auto’s, maar dat is niets vergeleken bij het geluid dat naar binnenstroomt als de deur opengaat. Elke keer als dat gebeurt, voelt het als een verstoring van de rust en sereniteit die er heerst in deze kerk.

Deze kerk wordt veel bezocht door lokale bewoners, die hier in alle rust komen bidden. Veelal zitten zij op hun knieën met hun ellebogen op de leuning van het bankje ervoor. En terwijl ze naar één van de altaren kijken, bewegen hun lippen geluidsloos. Sommige kijken naar beneden, volledig in zichzelf gekeerd, terwijl buiten het leven in sneltreinvaart voorbij gaat. 

Het is niet zozeer het historische verhaal van deze kerk dat telt, maar vooral het onuitgesproken verhaal van diens spiritualiteit.

Openingstijden zijn maandag en dinsdag 7:30-13:00/15:00-19:00, woensdag tot en met vrijdag 7:30-19:00, zaterdag en zondag 7:30-13:00/17:30-19:00