Waarheen voor de beste port in Porto?

Porto staat synoniem voor port. Aan de overkant van de rivier staan de vele langwerpige wijnkelders met op de muren de namen van de meest bekende portproducenten. Deze namen lichten fel op in het donker, als reclameborden langs de snelweg. Het zal niemand ontgaan dat hier de oorsprong van port ligt. 

Mede daarom stappen veel toeristen uit verplichting één van de vier grote porthuizen binnen, die gevestigd zijn langs de kade van Gaia. Bekende merken als Köpke en Sandeman zijn hier gevestigd. Voor wie interesse heeft in de productie van port, de verschillende soorten en smaken of graag een werkend portbedrijf wil bezoeken, zijn er meer dan genoeg andere mogelijkheden. Bedrijven waar je een eerlijk beeld van het productieproces krijgt, waar je persoonlijk wordt opgevangen en de betere portwijnen kan proeven. 

Off beaten path, maar main stream – Graham’s

Graham’s is de bekendste port producent van de onbekendere merken. Haar locatie met uitzicht over Gaia, Porto en de Douro -rivier compenseert voor de stevige wandeling naar boven, maar trekt daardoor ook relatief veel toeristen aan. Het gebouw zelf is spierwit en een tunnel van wijnranken leid je naar de entree van het bezoekerscentrum. Daar word je vriendelijk opgevangen en krijg je voordat de rondleiding begint, tijd en ruimte om door een kleine expositie te wandelen. Hierin wordt de geschiedenis van het bedrijf belicht.

Naast oude flessen liggen er ook bijzondere memorabilia. Bijvoorbeeld een recentelijke brief van koningin Elisabeth, die het bedrijf bedankt voor de 90-jarige Tawny die aan haar is geschonken voor haar 90ste verjaardag. Verder ligt het verslag over de wijnoogst ter inzage. In 2017 sluit het verslag af met: “Now that the dust has literally settled (the first rain for many months has just fallen) on our earliest ever harvest, we are pleased to see that some very good Douro wines have been made, particularly the red wines with gorgeous colour and concentration, and the Ports are also promising with purple-black colours and intense flavours.”

Tijdens de rondleiding vertelt onze gids Anna meer over de productie van port. Ze benadrukt dat de huidige familie nog steeds zoveel mogelijk op traditionele wijze werkt, maar dat modernisering toch onvermijdelijk lijkt te zijn.

Het met de voet pletten van druiven is te arbeidsintensief geworden, dus wordt het grootste deel nu door een speciaal ontworpen machine gedaan. Steeds vaker is er ook een arbeidstekort voor het plukken van druiven. Ze vreest dat in de toekomst, vanwege dit tekort ook hiervoor machines zullen worden ingezet. Na de boeiende rondleiding, waarbij er genoeg ruimte is om vragen te stellen, wordt het tijd voor de proeverij. In de tasting room staan de glazen met port al voor ons klaar. Na een korte uitleg krijgen we alle tijd om ze te proeven. Enigszins tipsy verlaten we uiteindelijk de locatie. 

Een bezoek aan Graham’s is vrij prijzig. De tour met proeverij, welke je vooraf via internet moet boeken, kost minimaal 12 euro per persoon. Onze tip: kies verschillende proeverijen als je met meerdere mensen bent. Er zit genoeg port in een glas om van elkaar te proeven. Voor meer informatie, bezoek hun website  Graham’s port. 

Familie, maar toch ook weer niet – Churchill’s port

Op slechts 200 meter van Graham’s staat één van de meest recent opgezette portbedrijven, Churchill’s port. Opgericht in 1981 door een nazaat van de Graham’s. 

De portwijnen van Churchill’s port zijn droger en minder zoet dan die van de andere merken. Verder staat minimale interventie en maximale respect voor de druif  centraal. Dat betekent dat al hun portwijnen nog met de voet worden geplet in grote bakken. Hierdoor krijgt de wijn een complexere smaak.

Voor het creëren van een drogere wijn verlengen zij het fermentatieproces, waardoor het alcoholpercentage grotendeels door de druif zelf wordt gerealiseerd in plaats van door grote hoeveelheden brandy. Uiteraard voegen zij nog wel steeds brandy toe, want anders is het een wijn en geen port.  Door deze unieke en arbeidsintensieve bereidingswijze verkoopt Churchill’s port haar portwijnen alleen aan hotels, restaurants en boutieks.

Carmen, de manager van het bezoekerscentrum, steelt ons hart als ze zegt:  “ik wil aandacht geven aan elke bezoeker die hier komt, daarom accepteren wij ook geen grote groepen. We nemen de tijd voor elke bezoeker.”  Een bezoek aan Churchill’s port begint met een proeverij. Op ons verzoek proeven we een aantal witte portwijnen en een late bottled reserve. Behalve praten over port, delen we ook ervaringen uit over Porto en de politiek in Portugal.

De tijd vliegt voorbij en nadat we de diverse portwijnen hebben geproefd, neemt ze ons mee naar de kelders. In twee gebouwen wordt al de port van het bedrijf opgeslagen. We lopen langs de grote en kleine houten vaten en eindigen bij een ruimte vol met metalen rekken die zijn gevuld met flessen vintage port. Na de tour serveert Carmen ons nog een reserve uit 2011. Het is haar favoriet. De port smaakt zalig en we kunnen ons maar ternauwernood inhouden. We beperken ons tot de aanschaf van één fles port, maar het hadden er gemakkelijk drie kunnen worden.

Je kan onaangekondigd het bezoekerscentrum inlopen, maar men vindt het wel prettig als een bezoek van te voren wordt aangekondigd. Een proeverij van 3 portwijnen met tour kost 5 euro per persoon. Voor meer informatie bezoek hun website  Churchill’s Port.

Eerlijkheid en passie boven alles – Poças

Een andere port die je niet in een supermarkt zult aantreffen, is die van Poças. Dit bedrijf is opgericht door  Manoel D Poças Junior in 1918 en is nog één van de weinige portbedrijven in handen van de oorspronkelijke familie. Met wijngaarden verspreidt over de gehele Douro-vallei kunnen ze een stabiele productie handhaven. Hun beste portwijnen zijn echter de droge witte port en de colheita. Colheita’s zijn portwijnen waarvan de druiven uit één jaar komen en minimaal 7 jaar in het vat hebben gerijpt.

Na een steile klim door smalle straten en langs grote deuren van verschillende wijnkelders, worden we in het bezoekerscentrum hartelijk ontvangen door André. Later komt ons ter ore dat hij de jongste masterblender van Portugal is. Zijn enthousiasme voor port en kennis over het productieproces maakt de rondleiding door het bedrijf erg informatief. Alle vragen die we stellen, worden tot in detail beantwoord. Al wandelend passeren we de bottelaar, de tanks voor het mengen van port, en een timmerman die de houten tonnen repareert.

Kortom, bij Poças wordt het productieproces niet geheim gehouden voor de bezoeker. Als we na de rondleiding een aantal portwijnen mogen proeven, willen we in ieder geval hun witte port Lagrima proberen. Dat kan en daarna volgen nog verschillende andere portwijnen, waarbij André steeds nadrukkelijk vraagt wat we ervan vinden. Op basis daarvan bepaalt hij zijn keuze voor de volgende port.

Een bezoek aan Poças kan zonder afspraak, maar zeker in weekenden en zomermaanden wordt aangeraden om te reserveren. Een tour met een proeverij van 3 portwijnen kost 3,50 euro. Voor meer informatie, bezoek hun website Poças.

Waar spinnenwebben en schimmels worden gekoesterd –  Real Companhia Velha

In het meest oostelijke deel van Gaia staat Real Companhia Velha. Opgericht in 1756 op decreet van de koning en beheert door diens minister van financiën Pombal, is het één van de oudste porthuizen in Porto. In 1962 kocht de familie Silva Reis het bedrijf op en produceert sindsdien de Real Companhia Velha portwijnen.

De dochter van één van de drie eigenaren vertelt tijdens de rondleiding trots over haar opa die als eerste in de jaren ’70 een grote metalen 1,4 miljoen liter tank heeft gekocht. Voor deze tank uit Japan is in de kelder een uitgraving gemaakt, waar de tank instaat. Zodat in geval van lekkage, de wijn niet kan wegstromen.  “Inmiddels hebben we meerdere van deze grote tanks in onze kelders staan. We gebruiken ze vooral voor het maken van witte wijn” vertelt ze op eenvoudige wijze. “Een nieuwe trend is de rosé port, welke wij op geheel natuurlijke wijze bereiden. Andere grote producenten gebruiken chemicaliën en toevoegingen om de kleur en de smaak te verbeteren, wij doen dat niet.”

De highlight van een bezoek aan Real Companhia Velha is echter de vintage kelder. Hier liggen duizenden flessen port te rijpen, totdat ze worden verkocht. Sommige flessen stammen nog uit de 18de en 19de eeuw en behoren inmiddels tot het Portugese materiële erfgoed. Verkopen gaat dan ook niet zomaar. Eerst moet er toestemming worden gevraagd bij de toezichthoudende autoriteit.

De kelder doet spookachtig aan, omdat de fleshalzen volledig bedekt zijn met dikke lagen spinnenweb en schimmels die als afro-kapsels op de toppen van de flessen nestelen. Nauwgezet worden de flessen in de gaten gehouden. Als een kurk dreigt te verkruimelen, wordt deze middels een ingenieus apparaat vervangen. In geen geval mag de port in aanraking komen met zuurstof, want dan stopt het rijpingsproces. De index-kaartjes bij de rekken bewijzen dat er daadwerkelijk nog flessen liggen uit de 18de en 19de eeuw. Diep onder de indruk van deze kelder wandelen we de tasting ruimte van het bedrijf binnen. 

Voor een bezoek aan Real Companhia Velha is het verstandig om via  e-mail je bezoek aan te kondigen. Dit bedrijf ontvangt namelijk ook regelmatig groepen, dus het kan soms wat druk zijn. Een classic tasting met rondleiding kost 7,50 euro en een premium 15 euro. Voor meer informatie bezoek hun website, Real Companhia Velha

Waar zijn ze te vinden?

De hierboven genoemde porthuizen liggen allemaal wat verder van het toeristisch gebied af.  Je kan ernaar toelopen vanaf de kade of een tramhalte in Gaia. Alle portbedrijven, behalve Poças, bieden parkeerruimte aan voor degene die met de auto komen.

Enkele goede Porto reisgidsen