Vanaf de Gediminas toren heb je uitzicht over Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Onder ons ligt de oude stad met het grote paleis en de vele kerken, de moderne flats en kantoren glanzen in de verte, de rivier Nebis kronkelt daar tussendoor. Vilnius is dynamische stad, die zowel haar eeuwenoude geschiedenis als de nieuwe tijdsgeest omarmd. Een pareltje, dat verdient om ontdekt te worden.
Inhoud
Grand Dukes of Lithuania Palace
Wie denkt dat Litouwen altijd een onbeduidend staatje is geweest, komt na het bezoek aan dit paleis met een heel ander beeld naar buiten. Litouwen en Polen hebben voor een lange periode een gezamenlijk koningshuis gehad. Samen vormden zij het grootste en machtigste land van Midden-Europa. Delen van Rusland en vele Oost-Europese landen behoorden toe aan het Litouwse/Poolse koninkrijk.
In het paleis wordt heel overzichtelijk de geschiedenis van het land en het kasteel vertelt. Het verhaal begint bij de overblijfselen van de oude paleizen en forten die al vanaf de vierde eeuw na Christus op deze plek hebben gestaan. Daarna wordt in verschillende zalen de opkomst en de neergang van het Litouwse rijk tot aan de 20ste eeuw weergegeven.
Moderne kunst musea
We twijfelen. Is het gebouw wel open? Van buiten kijken we door de grote glazen pui naar binnen en zien niemand. We zien ook geen kunstwerken hangen, maar volgens onze gegevens moet dit het Nationaal Museum voor Kunst zijn. We twijfelen, maar trekken toch onze stoute schoenen aan en gaan naar binnen.
De dame bij de receptie spreekt slecht Engels, maar kan ons wel duiden dat het museum open is. We kopen snel een kaartje, dat slechts 1,80 euro kost. Onze jassen en tassen worden netjes opgehangen in een grote, maar lege garderobe. We betreden de expositieruimte en zijn op slag betoverd. Niet alleen door de prachtige kunstwerken, maar ook door de strakke architectuur van het gebouw.
Het museum zelf toont een overzicht van de Litouwse kunst vanaf de 20ste eeuw. Elke zaal vertegenwoordigt een periode en op informatieborden wordt een uitgebreide uitleg gegeven over de belangrijkste ontwikkelingen uit die periode.
Alhoewel het museum al in 2009 is geopend, is het nog steeds niet opgenomen in de Lonely Planet voor de Baltische staten. Erg jammer, want Litouwse kunstenaars zijn wereldwijd actief. Zo maakten we in Penang (Maleisië) al kennis met Ernest Zacharevic. Hij is de man achter al die befaamde muurschilderingen in Penang. In dit museum maakten we ook kennis met het werk van Kazys Varnelis, die geweldige schilderijen maakt met optische illusies. Een soort Esscher, maar dan moderner.
Voor meer informatie bezoek de website van de National Gallery of Art.
Sinds oktober 2018 heeft de stad een tweede grote kunstmuseum erbij. In MO muziejas vind je de privé collectie van Danguole en Viktoras Butkus, die vanaf 2008 heel nauwgezet een kunstcollectie hebben opgebouwd dat loopt van 1960 tot heden. De collectie bestaat niet alleen uit schilderijen, maar ook sculpturen, videoinstallaties, fotografie, drukkunst en meer. Het museum gebouw is ontworpen door Daniël Liebeskind. Voor meer informatie bezoek de website van het MO Muziejas.
Museum of Occupations and Freedom Fights
Tijdens onze reis door de Baltische Staten wilden we ook meer leren over de Sovjet periode, en wat die periode voor de bevolking en het land heeft betekend. Dit museum is daarvoor de beste plaats. Tijdens ons bezoek aan het museum raakten we zwaar onder de indruk van wat de Litouwers hebben meegemaakt en hoe onderdrukkend het Sovjet regime voor hen is geweest.
Toen de Russen Litouwen hadden ingenomen, dat was al in 1941, zijn eerst alle intellectuelen en voormalige leiders op de trein naar werkkampen in Rusland gezet. In de periode 1945-1952 volgde een tweede golf van deportatie. Ditmaal waren het vooral landbouwers die weigerden hun land af te staan of als onruststoker werden gezien. In totaal zijn zo’n 28.000 mensen gedeporteerd. Daar stopt het niet. Het museum is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de KGB en in de gevangeniscellen beneden zijn meer dan 1000 gevangenen geëxecuteerd. Als bezoeker kun je de voormalige executieplaats bezoeken.
Middels foto’s, video’s, interviews en cijfers wordt een goed inzicht gegeven in de controle die de KGB had over de inwoners van Litouwen. Er is ook aandacht voor het verzet, wat slechts een druppel op de gloeiende plaat bleek te zijn. Dit museum, in het voormalige hoofdkwartier van de KGB, heeft veel indruk op ons gemaakt. Het maakt voor eens en altijd duidelijk dat de bewoners van Litouwen erg hebben geleden onder het Soviet-regime.
Voor meer informatie over openingstijden en toegangsprijzen, bezoek de website van Museum of Occupations and Freedom fights.
Užupis
Voor ons bezoek aan Užupis in Vilnius, was ik onbekend met het bestaan van ‘micronations’. Dit zijn zelf uitgeroepen nieuwe landen, die niet erkend zijn door landen of supranationale organisaties. Soms zijn het uitingen van kunstenaars, soms hangen ze samen met protesten tegen een bestaand regime of zijn het opportunisten die een eigen staat oprichten. Užupis is in 1997 opgericht en kent inmiddels een eigen grondwet, president, vlag en munteenheid. Elk jaar op 1 april wordt het bestaan van de staat gevierd.
In deze buurt wonen veel kunstenaars en hippies, en dat maakt het een leuke buurt om doorheen te wandelen. De grondwet hangt in vele talen op een plein en is zeer verfrissend. Het café aan de rivierzijde is een heerlijke plek om je bezoek aan deze wijk mee af te sluiten.
Via deze link kun je een routekaart downloaden met de belangrijkste bezienswaardigheden van deze mini-natie.
Kerken
In de oude binnenstad vind je vele kerken die je kunt bezoeken. Als je een keuze moet maken, kies er dan voor om de kapel van Gates of Dawn te bezoeken en de St. Anne and Bernardine kerk.
De kapel van de Gates of Dawn is gevestigd boven de enige overgebleven oude stadspoort van Vilnius. In het kapel hangt een schilderij van Madonna, welke volgens legendes wonderen heeft verricht. Vandaag de dag is het dan ook een pelgrimsplaats voor christenen uit Oost-Europa. Verwacht veel mensen opeengepropt in het kleine kapelletje. Allemaal bidden ze met hun gezicht naar het schilderij toe. Vanaf de straat is het schilderij ook te zien, daar de grote ramen vrijwel altijd openstaan. Wij vonden het een zeer bijzondere ervaring om in zo’n kleine ruimte tussen deze zeer gelovige christenen te staan.
St. Anne is een kleine kerk uit de 15de eeuw met een unieke vormgeving. In het stenen gebouw zijn 33 verschillende soorten stenen gebruikt. Probeer ze allemaal te vinden als je om de kerk heen loopt. Ernaast staat St Bernardine. Zij is groter en soberder qua uiterlijk, en fungeerde vroeger ook als een fort. De dikke muren beschermden haar tegen aanvallen. De kerk en het klooster kun je bezoeken, maar check wel de openingstijden.
En als je de kans krijgt, observeer dan een gedeelte van een Russisch Orthodoxe kerkdienst. De koorgezangen, veelal door lokale mensen gezongen, zijn prachtig.
Nog meer
Er is nog veel meer te zien en te doen in Vilnius; van gezellige pleinen, bijzondere architectuur tot wandelingen langs de rivieroever en het bezoeken van galeries.
Vanuit Vilnius kun je ook een aantal leuke dagtrips maken, onder andere naar het Trakai kasteel en Europas beeldenpark.
Meer informatie kun je vinden op de website van Go Vilnius.
Ben je benieuwd naar wat er nog meer te doen is in Litouwen? Lees dan mijn blog over onze rondreis door het land.
Geef een reactie