Tot deze zomer heeft Duitsland mij nooit aangetrokken als vakantieland. Waarom op bezoek gaan bij onze oosterburen, als er nog zoveel andere meer exotische oorden op deze aardbol zijn te ontdekken? Ok, Berlijn is een ander verhaal. Alleen is Berlijn niet ècht typisch Duitsland, zoals Amsterdam ook niet ècht typisch Nederlands is.
Afgelopen winter mocht ik twee weken op een huis in Leipzig passen. Deze stad op nog geen 2 uur rijden van Berlijn, heeft mij toen geen moment verveeld. Vol verwondering bekeek ik de vele art nouveau gebouwen in deze voormalige Oost-Duitse stad, tevens ooit de thuisbasis van vele bekende klassieke componisten zoals Bach en Mendelssohn. En dan is er ook nog de de hippe art scene rondom de Spinnerei en allerlei alternatieve winkels in de wijk Connewitz. Het heeft mij geïnspireerd tot een behoorlijk aantal blogs.
Tijdens mijn verblijf in Leipzig, las ik het boek Germany: memories of a nation geschreven door Neil MacGregor. Deze schrijver van de bestseller A history of the world in 100 objects weet op boeiende wijze te schrijven over de complexe Duitse geschiedenis en cultuur.
Mijn kennismaking met Leipzig in combinatie met het boek van Neil MacGregor, maakte iets in mij los. Ik werd plotseling nieuwsgierig naar onze oosterburen. Dus besloot ik deze zomer een treinreis te maken door Duitsland. Berlijn sloeg ik dit keer over, ik had de stad afgelopen winter al bezocht. Ik begin mijn verslag wel met deze stad, omdat het een goede start is voor een kennismaking met Duitsland.
Inhoud
Berlijn
Alhoewel de stad nog steeds erg populair is onder toeristen en expats, is Berlijn niet meer de expat-walhalla van weleer. Expats geven nu de voorkeur aan Frankfurt am Main. Mijn treinsreis zal dan ook eindigen in deze nieuwe moderne stad van Duitsland.
Het onderscheid tussen Oost- en West-Berlijn is vrijwel verdwenen, maar er zijn nog genoeg plaatsen in de stad die herinneren aan deze bijzondere periode. Veel toeristen weten het DDR-museum, Checkpoint Charlie en de East Side Gallery te vinden.
Omdat wij altijd op zoek zijn naar net iets andere ervaringen, besluiten wij een aantal musea te verkennen. Het Pergamon museum met haar eeuwenoude Romeinse stadspoort slaan we niet over, maar het meest boeiend vonden wij het fotomuseum met haar permanenten expositie over fotograaf Helmut Newton. Ook het Kathe Kollwitz museum is ons niet in de koude kleren gaan zitten. Wat een indrukwekkende beelden heeft deze vrouw gemaakt. Met onze driedaagse Berlijn museumpas van 29 euro hadden we gratis toegang tot al deze musea en nog 23 meer.
Eén van de meest bekende beelden gemaakt door Kathe Kollwitz
Steen voor steen is deze marktpoort van Miletus uit 100BC naar Berlijn en het Pergamon museum gebracht
Mijn man voor foto’s van Helmut Newton
Natuurlijk lopen we onder de Branderburger Tor door, bezoeken we Potsdammer Platz en Alexander Platz. We verkennen de omgeving van Kürfurstendam en eten zoveel mogelijk in typische Duitse restaurants.
Brandenburger Tor tijdens zonsondergang
Wandelen over Kurfürstendam
Zuurkool met gepekeld vlees mag niet ontbreken bij een bezoek aan Duitsland
Leipzig
Drie jaar geleden werd Leipzig gepromoot als klein Berlijn. Leipzig is echter Leipzig, en absoluut geen Berlijn. In de winter is de stad perfect voor winkelen, klassieke muziek en het bezoeken van één van de vele state-of-the-art kunstmusea en galeries.
G2 Kunsthalle met hedendaagse kunst, veelal van artiesten uit de regio
Gratis concert in Thomas Kirche, waar Bach vele jaren als muzikale leider werkte
In de zomer staat de stad in het teken van het buitenleven. De mensen wandelen, fietsen en joggen door de vele parken, varen over de kanalen en rivieren in kano’s en bootjes, nemen de tram om te gaan zwemmen in één van de vele meren en brengen de rest van hun tijd door in biertuinen en op terrassen. Leipzig is een kleine hemel op aarde, zowel in de winter als in de zomer.
Bloeiende planten op Augustusplatz
Relaxen in het parkje bij St. Thomas Kirche
Agra park in Markkleeberg
Leipzig heeft nooit een groothertog of koning gekend, maar werd gerund door handelaren en bankiers. Die kwamen hier al vanaf de 11de eeuw voor de in- en verkoop van goederen. De functie als handelsstad heeft de stad inmiddels verloren, maar de Buchmesse in maart is nog steeds één van de grootste boekenbeurzen ter wereld. De stad heeft ook nog steeds heel veel overdekte winkelgalerijen en oude warenhuizen waarin zich nu kleine speciaalzaken hebben gevestigd. Een perfecte winkelstad dus.
Ingang tot één van de bekender winkelpassages in Leipzig
Leipzig is ook de stad waar men voor het eerst protesteerde tegen het Oost-Duitse regime en betere sociale voorzieningen eiste van de regering. De vreedzame protestmarsen in Leipzig motiveerde bewoners van andere steden om hetzelfde te doen. Deze protestmarsen heben uiteindelijk geleidt tot de val van het Oost-Duitse regime in 1989 en van de muur.
De Nicolai Kirche heeft een belangrijke rol gespeeld bij de vreedzame revolutie in Leipzig
Vandaag de dag is Leipzig één van de snelst groeiende steden in Duitsland. Starters en jonge gezinnen komen naar de stad voor een betere kwaliteit van leven. Goedkope huisvesting, stedelijke omgeving en haar vele groene parken dragen bij aan de charme van de stad. Ook is er nog steeds een sterke sociale inslag onder haar bewoners. Op straat zie je regelmatig dozen staan waarin spullen gratis worden aangeboden aan voorbijgangers.
Eén van de vele voorbeelden waar spullen gratis worden aangeboden
Lees ook eens:
- Leipzig: stad van de klassieke muziek
- Leipzig: wandeling door Plagwitz
- Leipzig: bezoek aan Battle of the Nations
Weimar
Vanuit Leipzig reis ik door naar Weimar, de stad van de Duitse Klassiekers.
Schiller en Goethe de twee Duitse klassiekers
Mijn keuze voor Weimar heeft ook te maken met de link naar het Nederlands koninklijk huis. Sophie (een nicht van koningin Wilhelmina) trouwde met Karl Alexander, groothertog van Sachsen-Weimar-Eisen. Haar aanwezigheid is nog zichtbaar in de stad middels voorwerpen die zij vanuit Nederland naar slot Belvedère heeft gebracht. Ook heeft zij het huis van pianist Frans Liszt ingericht, die in Weimar zijn zomers doorbracht. Dit huis, met haar oorspronkelijke inrichting, kun je nog steeds bezoeken. Ook slot Belvedère is open voor het publiek.
Slot Belvedere net buiten Weimar
Liszt z’n zomerhuis in Weimar, ingericht door Sophie van Oranje Nassau
De grootvader van Karl Alexander, Karl August en zijn moeder Ana Amalia hebben Goethe overgehaald om naar Weimar te komen. Dit drietal zorgde ervoor dat Weimar aan het einde van de 18de en aan het begin van de 19de eeuw het cultureel centrum van de regio werd. Vele bekende schrijvers, muzikanten en schilders kwamen naar dit hof om aan één van de befaamde middagen deel te nemen, georganiseerd door Ana Amalia in Paleis Wittums.
Hier ontving Ana Amalia elke vrijdag vele artiesten en vrienden
Johann Wolfgang von Goethe valt te vergelijken met Multatuli, Louis Couperus en W.F. Hermans van de Nederlandse literatuur. Duitsers zijn nog steeds enorm fan van deze schrijver die in 1832 overleed. Samen met Friedrich Schiller zijn zij dé twee Duitse klassiekers. Friedrich Schiller heeft de laatste jaren van zijn leven in Weimar doorgebracht. De twee schrijvers hebben samen aan verschillende toneelstukken en teksten gewerkt.
Hun woonhuizen zijn al snel na hun dood verandert in musea. Hierdoor zijn veel originele elementen bewaard gebleven. Behalve dat je kunt zien hoe zij er met hun gezinnen hebben geleefd, leer je ook meer over de werken die ze hebben geproduceerd. Vooral Goethe was actief op verschillende terreinen. Behalve schrijver was hij ook wetenschapper en een intellectueel pur sang.
Interieur van Goethe z’n woonhuis
Schillers z’n woonhuis is zeer kleurrijk
In Weimar is de Duitse republiek uitgeroepen. Hierdoor kwam er definitief een einde aan alle groothertogen en koninkrijkjes waaruit het toenmalige Duitsland bestond, die werd geleid door Keizer Wilhelm II. Hij werd al in 1918 afgezet en een jaar later werd in Weimar de republiek uitgeroepen. De voormalige keizer verhuisde naar Nederland en bracht zijn laatste jaren door in Huis Doorn. Ik had mij nooit gerealiseerd dat Duitsland pas sinds 1919 een republiek is dat geleidt wordt door een bondskanselier en een president.
Het stadsplein van Weimar, waar ook het toeristeninformatiecentrum is gevestigd
In hetzelfde jaar, 1919, werd ook de Bauhaus school opgericht. Een opleiding die voor vele vernieuwingen in architectuur, gebruiksvoorwerpen en kunst zorgde. Later verhuisde de school naar Dessau en Berlijn, waar het in 1933 door politieke druk werd gesloten. De Nationalistische Partij, Hitler’s partij, vond de school té communistisch en niet Duits genoeg. De verschillende docenten en afgestudeerden zijn vervolgens de wereld overgegaan en hebben ook in Nederland hun sporen achtergelaten. Gerard Rietveld en de Nederlandse ‘De Stijl’ zijn sterk gelieerd aan de Bauhaus.
Het nieuwe gebouw van het Bauhaus Museum
Tijdens mijn bezoek aan Weimar werd er nog druk gewerkt aan het nieuwe Bauhaus Museum. Het museum gaat in april 2019 open en toont dan objecten uit de privé collectie van Bauhaus-oprichter Walter Gropius. Ook Haus am Horn wordt dan weer heropend. Deze modelwoning werd voor de Bauhaus expositie in 1923 gebouwd als voorbeeld van modern wonen.
De strakke lijnen van Haus am Horn
Wat mij echter het meest is bijgebleven van Weimar, zijn haar enorme landschapsparken. Omdat Weimar de thuisbasis was van het groothertogdom Sachsen, Weimar en Eisen, bevinden zich hier ook veel kastelen met bijhorende landschapsparken. Park am Ilm begint in het stadscentrum en loopt helemaal door naar het zuiden langs de rivier Ilm. Velden met gras worden omringd door grote oude bomen en via kleine bruggetjes kun je de rivier op verschillende plaatsen oversteken. Tiefurt, Belvedère en Ettersberg, allen op nog geen 10 minuten van de stad, hebben minstens zulke prachtige landschapsparken. Ideaal voor een picknick of romantische wandeling.
Blik op rivier Ilm in Park am Ilm
Concentratiekamp Buchenwald, op nog geen 9 kilometer van Weimar, is een ander verhaal. Dit kamp werd al in 1937 geopend en de gevangenen moesten met hun eigen handen zowel de woningen voor de kampbewaarders als hun eigen behuizing bouwen.
In totaal bezochten meer dan 250.000 mensen dit werkkamp, waarvan maar een klein deel Joods was. In Buchenwald werden vooral mensn geplaatst die een gevaar vormden voor de Duitse cultuur en het nazi-regime. Het merendeel van de gevangen waren dan ook Roma, Sinti, homoseksuelen, communisten en criminelen. Zij werden door middel van dwangarbeid volledig uitgeput en velen overleden dan ook gedurende hun verblijf hier of in één van de 139 andere subkampen in de omgeving. Geen prettig verhaal, maar wel belangrijk om te kennen.
Omrastering bij het crematorium van het werkkamp
Het motto van Buchenwald Werkkamp
De barakken van Buchenwald concentratiekamp
Na de tweede wereldoorlog werd het kamp gesloten, maar gebruikten de Russen het vervolgens tot 1950 als gevangenis voor hun politieke gevangenen. Vele gevangenen werden er doodgeschoten en begraven in het nabijgelegen bos.
Weimar huisvest zowel de trots van Duitsland, als haar schaamte.
Frankfurt am Main
Na een treinreis van 2,5 uur kom ik aan in Frankfurt am Main. Het treinstation krioelt letterlijk en figuurlijk van mensen. Deze mensen komen duidelijk van allerlei verschillende plaatsen over de wereld. En het is hier dat ik voor het eerst Engels op straat hoor. In de andere steden was Duits de voertaal.
De Eiserner Steg verbindt traditioneel Sachsenhausen met modern Frankfurt
De lange straat van het treinstation geeft ook een goede indruk van de stad. Ik zie een oudere man wandelen alsof hij alle tijd van de wereld heeft. Een vrouw in keurige kantoorkleding loopt snel en slalomt haar weg door de mensenmassa. Midden op straat zit een vrouw op haar knieën te bedelen met een koffiebekertje in haar handen. Voor een nachtwinkel staat een groep mannen. Zij hebben een fles bier in hun hand terwijl ze met elkaar praten. Een groep toeristen kijkt wat verwart om zich heen. dit is niet het Duitsland dat ze hadden verwacht te zien. In deze straat geen ‘lederhosen’, met hout betimmerde huizen en biertuinen.
Uitzicht over Frankfurt vanaf Kaufhaus Warenhuis
Elke dag komen zo’n 70.000 mensen naar het stadscentrum van Frankfurt om er te werken in één van de vele hoge torens. Hier huizen de Duitse banken, accountants kantoren, verzekeraars en consultancy bedrijven. Ook de Europese Centrale Bank is in Frankfurt gevestigd. Na de Tweede Wereldoorlog kozen de Amerikaanse bezetters Frankfurt als lokatie voor de nieuwe centrale bank van Duitsland. Hierna volgden alle andere Duitse financiele instellingen, waardoor het nu nog steeds het financieel centrum van Duitsland is.
Mainhatten wordt het financieel centrum van Frankfurt ook wel genoemd
Daar waar er financiële instellingen zijn, zijn er ook kunstcollecties. Met de Museumsufercard van 18 euro heb ik twee dagen lang gratis toegang tot 36 musea. Daaronder vallen veel kunstmusea, maar ook een excellente stadsmuseum en natuurlijk het Goethemuseum. Frankfurt is namelijk Goethe’s geboorteplaats.
Contemporary Art in Städel Museum
Het stadscentrum van Frankfurt lijkt oud te zijn, maar dat is het niet. Het centrum van Frankfurt werd namelijk volledig vernield door bombardementen in 1944. Na de Tweede Wereldoorlog heeft men Schonerberger Platz en haar omgeving weer volledig gereconstrueerd zoals het was voor de oorlog. Dat is zo goed gedaan, dat veel toeristen volgens mij niet realiseren dat het reconstructies zijn. Op het plein maken ze namelijk volop foto’s van de nieuwe oude gebouwen.
Het nieuwe oude stadsplein Römerplatz
Voor wie de drukte en de hectiek van de stad even wil ontvluchten, zal al snel uitkomen bij de rivier Mainz. Deze grote rivier stroomt dwars door de stad. Wandelend langs de rivier zie je de skyline en vanaf een bankje kun je rustig mensen observeren. Om het stadshart loopt een groene strook van parken, waar het ook heerlijk toeven is. In Rothschildpark tref je vooral kantoormedewerkers aan, in Bethmannpark komen lokale bewoners om te lezen en een spelletje schaak te spelen.
Relaxen langs de rivier Main met uitzicht op de skyline
De universiteit van Frankfurt is deels gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van IG Farben. Dit farmaceutisch en chemisch bedrijf werd in 1925 opgericht naar Amerikaans model, en groeide uit tot het grootste farmaceutisch en chemisch bedrijf in de wereld. Alhoewel het in eerste instantie door de politieke partij van Hitler als Joods bolwerk werd gezien, produceerde één van haar deelbedrijven later het zenuwgas voor de concentratiekampen. Ook heeft het bedrijf gebruik gemaakt van zo’n 30.000 gedwongen arbeiders, veelal afkomstig uit Auswitz. Na de oorlog is het bedrijf opgesplitst in vier andere bedrijven, die vandaag de dag als Agfa, BASF, Bayer en Sanofi door het leven gaan. De toenmalige directeuren hebben zich moeten verantwoorden voor het Nuremberg Gerechtshof.
Het IG Farben haus gebouw, nu universiteitsgebouw
Het voormalige hoofdkantoor is vandaag de dag nog steeds indrukwekkend. Het gebouw is vrij toegankelijk. Vooral de 1-persoonsliftjes zonder deuren, die continue omhoog en omlaag gaan, zijn een bezoek waard.
Probeer dit gebouw in het weekend of tijdens een schoolvakantie te bezoeken, zodat je er rustig doorheen kunt dwalen. De universiteit heeft een herdenkingsplaat bij de ingang gehangen ter nagedachtenis aan de vele miljoenen die door het cyanide-gas zijn gestorven en aan hen die gedwongen werden voor het voormalige bedrijf te werken.
Van binnen zijn nog veel details bewaard gebleven, waaronder de unieke 1persoonsliftjes
Er zijn meer controverses in Frankfurt. Net als in vele andere multiculturele wereldsteden, kom je ook hier hele rijke en hele arme mensen tegen. Terwijl ik door de stad wandel, zie ik zowel dure sportwagens als gezinnen met kleine kinderen die grote vuilniszakken vol met verzamelde blikjes naar de supermarkt brengen voor het innen van statiegeld. Daar waar mensen op de markt een broodje worst eten met een biertje, haalt kort daarna een zwerver de weggegooide restanten uit de prullebak en neemt het flesje mee voor diens statiegeld. Dit contrast is overal in de stad zichtbaar.
Een typische boot van Istanbul ligt midden in de stad
Frankfurt laat dus een heel ander Duitsland zien dan romantisch Weimar, kwaliteit van leven in Leipzig of dynamisch Berlijn. Dat maakt Duitsland ook zo boeiend. Het is dan wel één land, maar toch ook weer niet.
Tot slot
Wil je meer weten over mogelijke bestemmingen in Duitsland, dan is de website van Germany Tourism een absolute aanrader.
Geef een reactie